Karaman Sarıveliler Yöresinde Kına Ağıtları ve Gelin Okşama Geleneği

Bu çalışmada, Karaman Sarıveliler yöresindeki kına ağıtları ve gelin okşama geleneği ele alınmaktadır. Sözlü kültürün önemli bir parçası olan bu gelenek sosyo-kültürel yaşamdaki değişimlere bağlı olarak yavaş yavaş yok olmaktadır. Bu düşünceyle, önemli bir kültürel değer taşıyan bu yöresel geleneğin derlenmesi, Türk kültür mirası içinde yer edinmesinin sağlanması çalışmanın temel amacıdır. Metin derleme ve değerlendirme biçiminde yürütülen bu çalışmada ağıt metinleri Karaman ili, Sarıveliler ilçesi, Mençek köyünde yaşayan ve yaşları 71-93 arasında olan dokuz kaynak kişiden derlenmiştir. Adı geçen bölgeden derlenen ağıtların yapısı, içeriği, icra ortamındaki işlevi üzerinde durulmuştur. Bu ağıtlar içerik açısından dört gruba ayrılmıştır: kızın gelin olmasıyla baba evinde bırakacağı boşluk, baba evinden çıkmanın gurbete gitme olarak görülmesi, gelinin yakınları tarafından söylen öğüt içerikli ağıtlar ve gelinin anne babasına söylediği sitem içerikli ağıtlar. Çalışmanın sonunda kına ağıtları ve gelin okşama geleneğinin kültürel birikim taşıyan önemli kaynaklar olduğu, bu ağıtlar sayesinde yörenin yaşam biçimi, coğrafyası, hayvan ve eşya adları, geçim tarzları ve günlük yaşayış biçimleri hakkında bilgiler edinilebildiği ortaya çıkmıştır. Kına ağıtları ve gelin okşama geleneğinin bölgenin kültürel birikimlerinin aktarılmasında önemli bir işlev üstlendiği görülmektedir. Bu işlevin yok olmaması için yazılı kaynaklara aktarılmasının gerekli olduğu değerlendirilmektedir.

This study investigates the henna-night tradition of farewelling the bride and the songs of lament sung during the ceremony in the Sarıveliler district of Karaman in Turkey. This tradition, which is an essential part of the oral culture, is gradually disappearing due to changes in the socio-cultural life. For this reason, the main aim of the present study has been to compile this local tradition with an important cultural value and ensure it to become part of the Turkish cultural heritage. In this study, which involves text collection and evaluation methods, the lament texts are collected from nine participants aged between 71 and 93, and living in a village of Mençek in the Sarıveliler district of Karaman. The focus of the study is on the structure, the content and the function of the songs of lament collected in the aforementioned region. These songs of lament are classified into four groups in terms of content: the feeling of emptiness left behind with the girl leaving the family home to get married; considering leaving the family home as going abroad; songs of lament giving advice and warning to the bride; reproachfull songs of lament sung by the bride to her parents. At the end of the study, the henna-night tradition of farewelling the bride and the songs of lament prove to be notable sources of cultural knowledge, and we discover that with these songs of lament we can obtain clues about the physical geography, animals, and objects of the region, and the lifestyle, sources of livelihood, daily life, and life philosophy of the people living in the region. It is clear that the henna-night tradition of fare-welling the bride and the songs of lament serve an important function in passing down the cultural knowledge of the region. It is finally concluded that it is necessary to make a written record of these cultural treasures to preserve this function.