Harâc ve Emvâl Literatüründe Altın ve Gümüş ile İlgili Rivayetlerin Fıkhî Tahlili

Kıymetli iki maden olan altın ve gümüş sünnette ribevî mallar arasında sayılmıştır. Fukahanınçoğunluğu bu iki madeni bütün çeşitleriyle ribevî olarak kabul etmiş ve sarf akdi kurallarıkapsamında mübadele edilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Fakat bir kısım fakihler bu görüştenfarklı düşünmekte ve altınla gümüşün bazı türlerinin ribevî olmadıklarını iddia etmektedirler.Harâc ve emvâl literatürünün dört temel eserinde altın ve gümüş konularının ele alındığı bumakalede ilgili görüş farklılıklarına değinilmemiş; sadece altın ve gümüşün fıkhî mahiyetiylealakalı ihtilafların tarihsel izleri takip edilmiştir. Bu çerçevede çalışmamızda Ebû Yusuf’un (ö.182/798) Kitâbu’l-Harâc, Yahyâ b. Âdem’in (ö. 203/818) Kitâbu’l-Harâc, Ebû Ubeyd Kâsım b.Sellâm’ın (ö. 224/838) Kitâbu’l-Emvâl ve İbn Zencûye’nin (ö. 251/865) Kitâbu’l-Emvâl adlı eserleriincelenmiştir. Böyle bir araştırmayla, fıkıh ilminin gelişim süreçleri içerisinde altın ve gümüşünfıkhî mahiyetiyle ilgili farklı kanaatlerin ilk dönemdeki izleri sürülmüştür. Zira hicri VIII. asrakadar bu iki madenin ribevî/para olmaları yönünde bir tartışmanın bulunmadığıdüşünülmektedir. Bu düşünceyle ilgili objektif bir sonuca ulaşmak amacıyla söz konusu dörttemel eser eksenli bir araştırma yapılmıştır