Asıl sayı sıfatlarıyla oluşturulan yer adlarında çokluk ekinin kullanımı
Yükleniyor...
Tarih
2020
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Onomatolojinin ilgi alanına giren yer adları ait olduğu toplumun kültürel yönüne ayna tutan karakteristik özelliğe sahip özel isimlerdir. Bu açıdan kişi adlarına benzer. İnsanoğlunun yaşadığı yer ve onun adıyla sıkı bir ilişkisi tarih boyunca hep olmuştur. İslam medeniyetinde yer adlarının nispet eki alarak kişi adlarıyla beraber kullanılması da bunun bir göstergesidir. Anadolu’da eski medeniyetlerden gelen yer adlarının bir kısmı Türkçeye uyarlanarak kullanılmaya devam etmiştir. Bunların dışında yer adları verilirken efsaneler, coğrafi şekiller, bitki örtüsü, hayvan adları, kişi adları, dini inanışla ilgili kavramlar gibi pek çok etkenin belirleyici olduğu bilinmektedir. Tarihi kökene sahip bu etkenlerden farklı bir yer adı oluşturma şekli de “asıl sayı sıfatı + isim” yapısıdır. Bu yapıda “asıl sayı sıfat + evler” kullanımı kuruluş özelliği ile dikkat çekmektedir. Asıl sayı sıfatları varlıkların sayısını belirten sıfatlardır. Çokluk eki ise Eski Türkçeden günümüze Türkçenin bütün dönemlerinde, lehçe ve ağızlarda sıklıkla kullanılan bir isim işletme ekidir. Çokluk anlamı taşıdıkları için bu tarz bir kullanımın Türkçenin genel yapısına aykırılık teşkil ettiği söylenebilir ancak söz konusu kullanımın benzerlerine Türkçenin tarihi dönemlerinde de rastlamak mümkündür. Bu haliyle istisnai ve sınırlı olarak kullanılan çokluk eki özellikle grupların adlandırılmasında tercih edilmektedir. Çalışma Türkiye’de yer alan mahalle, köy ve ilçe adlarındaki söz konusu yapıları ele almaktadır. İçişleri Bakanlığının resmi kayıtları esas alınarak 81 ilde bulunan 922 ilçe, 32.166 mahalle ve 18.292 köy adı incelenerek kullanım özellikleri değerlendirilmiştir. İncelemeye konu olan yer adları içinde asıl sayı sıfatları ile oluşturulan yer adlarındaki çokluk ekinin kullanımı ele alınmış ve benzer yapıda olanlar sınıflandırılmıştır.
Place names in the field of onomatology are proper nouns that have a characteristic property, which reflects the cultural aspects of the society they belong to. In this sense, they resemble personal names. Humanity has always had a close relationship with the place it lives in and its name throughout the history. Usage of place names together with personal names by taking suffixes of relation in the Islamic civilization is an example of this. In Anatolia, a part of names coming from old civilizations has stayed in usage by adaptation into Turkish. In addition to these, it is known that, while giving place names, several factors such as myths, geographical forms, vegetation, animal names, personal names and religious belief-related concepts become determining. A form of place name formation different to these factors with historical roots is the structure of “cardinal numeral adjective + noun”. In this structure, the usage of “cardinal numeral adjective + houses” becomes prominent due to its way of establishment. Cardinal numeral adjectives are adjectives that refer to the numbers of beings. The plural suffix is a nominalization suffix that has been frequently used in all periods, dialects and accents of Turkish since Old Turkish until our time. As it carries a plural meaning, it may be argued that such a usage contradicts the general structure of Turkish, but it is possible to encounter similar usages in the historical periods of Turkish. The plural suffix, which is used in an exceptional and limited sense, is preferred especially in naming groups. This study discusses the structures in question in the neighborhood, village and district names found in Turkey. Based on the official records of the Ministry of Interior Affairs, the names of 922 districts, 32,166 neighborhoods and 18,292 villages found in the 81 provinces in Turkey were examined, and their usage characteristics were assessed. The usage of the plural suffix in ones, which were formed with cardinal numeral adjectives among the place names subject to examination, was discussed, and those with a similar structure were categorized.
Place names in the field of onomatology are proper nouns that have a characteristic property, which reflects the cultural aspects of the society they belong to. In this sense, they resemble personal names. Humanity has always had a close relationship with the place it lives in and its name throughout the history. Usage of place names together with personal names by taking suffixes of relation in the Islamic civilization is an example of this. In Anatolia, a part of names coming from old civilizations has stayed in usage by adaptation into Turkish. In addition to these, it is known that, while giving place names, several factors such as myths, geographical forms, vegetation, animal names, personal names and religious belief-related concepts become determining. A form of place name formation different to these factors with historical roots is the structure of “cardinal numeral adjective + noun”. In this structure, the usage of “cardinal numeral adjective + houses” becomes prominent due to its way of establishment. Cardinal numeral adjectives are adjectives that refer to the numbers of beings. The plural suffix is a nominalization suffix that has been frequently used in all periods, dialects and accents of Turkish since Old Turkish until our time. As it carries a plural meaning, it may be argued that such a usage contradicts the general structure of Turkish, but it is possible to encounter similar usages in the historical periods of Turkish. The plural suffix, which is used in an exceptional and limited sense, is preferred especially in naming groups. This study discusses the structures in question in the neighborhood, village and district names found in Turkey. Based on the official records of the Ministry of Interior Affairs, the names of 922 districts, 32,166 neighborhoods and 18,292 villages found in the 81 provinces in Turkey were examined, and their usage characteristics were assessed. The usage of the plural suffix in ones, which were formed with cardinal numeral adjectives among the place names subject to examination, was discussed, and those with a similar structure were categorized.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Yer Adları, Asıl Sayı Sıfatı, Çokluk Eki, Place Names, Adjective Clause, Plural Suffix
Kaynak
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
3
Sayı
1
Künye
Çelik, T. (2020). “Asıl Sayı Sıfatlarıyla Oluşturulan Yer Adlarında Çokluk Ekinin Kullanımı”.
Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3 (1), 25-33.
