Yerlikaya, SabireŞen Arslan, HülyaTopuz, Sefa2025-09-052025-09-052025https://hdl.handle.net/11492/11039Bu çalışmada Kitaibelia balansae L. bitkisi yapraklarından fenolik bileşik ekstrakte edilmesi amacıyla optimizasyon yapılmış ve elde edilen optimum noktadaki ekstraktın mikroorganizmalar üzerine etkisi araştırılmıştır. K. balansae’den fenolik maddeler ultrasound destekli ekstraksiyon yöntemi ile 30 dakika süreyle yapılmıştır. BoxBehnken deneme deseni oluşturulmuş ve cevap yüzey yöntemi (RSM) ile optimum nokta bulunmuştur. Optimize edilen parametreler: sıcaklık (°C), % ultrasound gücü (US Gücü) ve % etanol konsantrasyonudur. Deneme desenine göre toplam fenolik madde miktarı (TPC), radikal süpürücü aktivite (DPPH-IC50) ve antioksidan aktivite (TEAC) analiz yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre RSM’de optimum nokta 38°C, %95 US gücü ve %38 etanol konsantrasyonu olarak bulunmuştur. Optimum noktada ekstraksiyon yapılıp ekstrakt E. coli, S. aureus, L. lactis ve L. fermentum üzerinde oluşabilecek aktivatör ve inhibitör etkiler incelenmiştir. 8 ve 10 log kob/mL başlangıç bakteri konsantrasyonuna ayarlanmış bakterilerin üzerine ekstrakt ilave edilmiş, farklı sıcaklıklarda (25°C ve 37°C) ve 24 saat inkübe edilmiştir. Elde edilen sonuçlar çoklu regresyon analizi (MRA), gauss süreç regresyonu (GPR), destek vektör makinesi (SVM) ve sinir ağları (NNet) ile analiz edilmiş ve modellenmiştir. Sonuç olarak yapay zekâ modelleri aktivasyon ve inhibisyonu açıklayan en uygun modeller olduğu tespit edilmişir. Yapay zekâ modelleri arasında ise aktivatör ve inhibitör aktiviteyi açıklayan en uygun model GPR olarak tespit edilmiştir. K. balansae yapraklarından elde edilen ekstraktın E. coli ve S. aureus üzerine inhibitör, L. lactis ve L. fermentum üzerine ise aktivatör etkisi olduğu bulunmuştur.In this study, the extraction of phenolic compounds from the Kitaibelia balansae L. leaves was optimised and the effect of the extract obtained at the optimum point on microorganisms was investigated. Phenolic substances from K. balansae were extracted by ultrasound assisted extraction method for 30 minutes. The optimum point was found by response surface method (RSM) with Box-Behnken experimental design. The optimised parameters were temperature (°C), % ultrasound power (US power) and % ethanol concentration. According to the results of total phenolic content (TPC), radical scavenging activity (DPPH-IC50) and antioxidant activity (TEAC) analyses according to the experimental design, the optimum was found as 38°C, 95% US power and 38% ethanol concentration in RSM. Extraction was performed at the optimum point and the activator and inhibitor effects of the extract on E. coli, S. aureus, L. lactis and L. fermentum were analysed. Bacteria adjusted to 8 and 10 log cfu/mL initial bacterial concentration were incubated at different temperatures (25°C and 37°C) for 24 hours. The results obtained were analysed and modelled by multiple regression analysis (MRA), gaussian process regression (GPR), support vector machine (SVM) and neural networks (NNet). As a result, artificial intelligence models were the most appropriate models to explain activation and inhibition. Among the artificial intelligence models, GPR was found to be the most appropriate model explaining the effect. The extract obtained from K. balansae leaves was found to have inhibitory effect on E. coli and S. aureus and activator effect on L. lactis and L. fermentum.tr: Kitaibelia balansaefenolik bileşikRSMoptimizasyonpatojen bakterilaktik asit bakterisiyapay zekâgauss süreç regresyonudestek vektör makinesisinir ağlarıKitaibelia balansaephenolic compoundoptimisationpathogenic bacterialactic acid bacteriaartificial intelligencegaussian process regressionsupport vector machineneural networksMaster Thesisinfo:eu-repo/semantics/openAccess921271