Selçuklu devletlerinde ölüm ve ölüme bağlı gelenekler

Yaşamın bir parçası olan ölüm ve ölüm olgusu tek bir neden üzerinden gerçekleşmemiştir. Canlıların ölüm sebeplerini doğal ölümler ve diğer bir canlının sebep olduğu ölümler olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. Dünya tarihi açısından bakıldığında insanların ölümlerine neden olabilecek pek çok neden vardır. Bunların bazıları nadir görülen özel durumlarken genele bakıldığında ölümlerin birçoğunun birbirine benzer özellikler taşıdığı görülür. Selçuklu Devletlerinde ölümlerin nedenlerine bakıldığında da diğer toplumlarda olduğu gibi siyasi nedenlerle işlenen öldürme olayları olduğu gibi doğal ölümler şeklinde de oluyordu. Hem cinayet şeklindeki hem de doğal ölümlerin pek çok nedeni vardır. Bunlardan bazıları hastalanarak, zehirlenerek, boğularak, suikasta uğrayarak, taht mücadelesi sonucunda, savaş meydanlarında savaşırken ölüm şeklindedir. Duygusal açıdan bakıldığında da insanoğlunun kabullenmekte en zorlandığı olgu yine ölümdür. Dolayısıyla bu durum geride kalan insanlar için birçok etkiler yapmış ve ölenlerin hatıralarını yâd ederek bir nevi ölümsüzleştirmeye çalışılmıştır. Buna bağlı olarak da ölüm temelli gelenekler oluşmuştur. Türk kültüründe de ölüm temelli gelenekler önemli bir yere sahiptir. Türk toplumlarında uygulanan defin törenleri de oldukça canlı ve çeşitlidir. Selçuklu devletlerinde gerçekleşen ölümlere bağlı olarak hem eski ölüm ve defin gelenekleri devam ettirilmiş hem de bunlara bazı ilaveler yapılmıştır. Bu canlılık ve çeşitlilik zengin bir kültür birikiminin sonucunda meydana gelmiştir. Tarih boyunca Eski Türklerde görülen ritüeller Türk devletlerinde de görülmüştür. Bunların arasında İslamiyet'in öncesinde ve sonrasında uygulanan cenaze merasimlerinde ve geleneklerde Şamanizm'in etkisi dikkat çekicidir. Bir Türk İslam Devleti olan Selçuklu devletlerinde de Eski Türk kültüründe yer alan ölüm inançlarının etkisi görülmektedir. Ölüm öncesinde görülen, ölüm habercisi sayılan inanışlar ve rüyalar, vasiyette bulunmak, falcılık ve müneccimlere danışmak gibi inanışların etkileri benzerlik arz etmektedir. Yine ölüm sonrasında görülen cenazenin yıkanması, kefenlenmesi, mumyalanması ve defnedilmesi uygulamaları da görülür. Matem geleneklerinden ise; ağıt yakmak, eşyaların ters kullanılması, üzüntü dolayısıyla kişilerin kendilerine zarar vermeleri, yas elbisesi giymek, atlara uygulanan matem gelenekleri (kuyruk ve kâkül kesmek), mezarlara eşya koyulması, atalarının mezarlarını ziyaret edip yardım dileme gibi ritüeller hükümdarlar ve halk tarafından devam ettirilmiştir. Çalışmada Selçuklu Devletlerinde görülen ölüm türleri, nedenleri, kültürel uygulamaları, döneme etkileri ele alınmıştır.

As a part of life death and the fact of death does not stem from only reason. Reasons of the death of living beings can be classified in two seperate reasons: first is natural deaths and the other is deaths caused by other living begins. If we consider it an a perspective of the worlds history, we can see that there are plenty of reason are special cases but in general, we can see that most deats are similar. When we examine the reason of death in Seljuk States, deats incidents substantiated because of political reasons sometimes but also there were natural deaths. There can be many different reasons for homicides and naturel deats both. Some of these reasons can be illness, poisioning, choking, assassination, whwn fighting fort he throne or dying in the battlefield in a war. Emotionally death is the hardest fact to accept for humans. Which is why people still living touched a lot and wanted remember and immortalise the memories of the died one. This is why traditions related to death born. In Turkic culture too, death related relations are important. Funeral ceremonies in Turkic cultures are also quite live and diverse. In Seljuk States while funeral traditions added to them. This live lines and diversification occured because of a rich cultural accumulation. Thorought history, funeral traditions of ancient Turks could be seen in later in Turkic states. Also effects of shamanism could be distinguished in these ceremonies both before and after Islamic era. As an Islamic Turkish state traditions former Turkic States had about death. There were beliefs like dreams visioned before death which is also a sign of death, testamentation, consulting to a fortune teller, all these beliefs was semilar with the past. Also there were treatments like washing the dead bodies, shoruding corpses, mummification and funeralisation. In terms tradition about greaf, treatments like lamenting, using items reversely, hurting yourself because of extreme sorrow, 13 wearing clothes in times of grief and also there were tratments applied for horses (cutting tail and fringe); leaving items into graves, visiting the graves of ancestors and wishing help from them were among the rituals perpetuated by both the rulers of the state and the people. In our study. We are examining ways of death in Seljuk States and reasons of death cultural treatments in case of death and effects of deaths in that period of time.