Hasan Ali Toptaş’ın uykuların doğusu romanında zaman ve döngüsel yapı

Hasan Ali Toptaş çağdaş Türk edebiyatının kendi anlatı dünyasını, dilini ve tarzını kurmuş, özgün yazarlarından biridir. Diğer bilim dallarının tartışma konularına edebiyatta alan açmasıyla bilinen bir yazar olarak Toptaş, Uykuların Doğusu’nda (2005) ‘döngüsel zaman’ izleğini hem içerik hem biçim bakımından anlatısının bütününe yerleştirir. Anlatı boyunca farklı zamanlar arasında bir sarmal oluşturan yazar, metnin başlangıcıyla sonu arasında bir köprü kurarak içerikte kurguladığı sonsuz dönüş hareketini anlatının genel yapısına da kazandırır. Böylece roman farklı zamanlarda geçen birbirinin benzeri olaylarla okura içerikte bir tekrar duygusu yaşatırken genel yapısıyla da zamanın dairesel hareketine uyar. Zaman kavramını kurgulayışı bakımından Türk edebiyatında bir ilk sayılması gereken Uykuların Doğusu romanında zaman ve genel yapının incelendiği bu makalede, anlatıda kullanılan bütün ögelerin sonsuz bir dönüş hareketine uygun olarak kurgulanması tartışılmıştır. Toptaş’ın kullandığı söz konusu dönüş hareketini açıklamak için romanın zaman kavramıyla ilintili genel özellikleri incelenmiş; bunun yanı sıra, başta ‘bengi dönüş’ kavramı olmak üzere, romanda kullanılan tekrarlar, zaman-kutsal ilişkisi ve metin içi zaman teknikleri tartışılmıştır.

Hasan Ali Toptaş is a genuine author who has established his own narrative world, language and style in contemporary Turkish literature. As a writer known for giving place to speculative subjects of other disciplines in literature, Toptaş uses the 'cyclic time' theme both in the content and the form of his novel Uykuların Doğusu (2005). Creating spirals between different times throughout the narration, Toptaş places the eternal return movement in the general structure of his novel by building a bridge between the beginning and the ending of his novel. Thus, while the novel gives the reader a sense of repetition in content with similar events that take place at different times, it follows the circular movement of the time with its style and general structure. In this article which focuses on the examination of the time and general structure of the novel, which has been the first in Turkish literature due to its handling of time concept, fictionalization of all narrative elements in line with the eternal return has been discussed. In order to explain the cyclic movement used by Toptaş in his novel, general features of the novel in relation with time have been analysed. Besides, 'eternal recurrence', which is the key concept in our analysis, repetitions used in the novel, relation between time and the sacred and textual time techniques have been discussed.