Seyyid Eşrefuddîn Huseyin Gîlânî ve Şiirleri Üzerine

Yirminci yüzyılın başlarında, Fars edebiyatında ‘sosyal eleştiri’ temalı şiirler özgürlük düşüncesinin halk arasında daha da yaygınlaşmasını sağlamıştır. Yazıldıkları dönemin önemli siyasi ve içtimai olaylarını gözler önüne seren, daha çok hicvî ve mizahî biçimde kaleme alınan bu şiirler İran halkını güldürürken onları düşünmeye ve öz eleştiri yapmaya teşvik etmiştir. İran’da 1905-1907 yılları arasında gerçekleşen ‘Meşrutiyet İnkılâbı’nın ardından, dönemin önemli hiciv şairlerindenSeyyidEşrefuddînHuseyinGîlânî de, nam-ı diğer Nesîm-i Şimâl, bu isimle kurduğu eleştiri amaçlı mizahî gazetesi ile Meşrutiyetin gerçekleri, bu yeni rejimin aksayan yönleri ve toplumsal hayatın bozuklukları hakkında İran halkını bilgilendirmek ve bilinçlendirmek istemiştir. ‘Şi?r-i Nov’ (yeni şiir) akımının temsilcilerinden olan Eşrefuddîn daha çok musammat nazım biçimindeki eleştirel şiirlerini sokak ve pazar dilini kullanarak yani halkın anlayabileceği sade bir üslupla yazmış ve bu şiirleri gazetesinde yayımlayarak geniş kitlelere, daha çok toplumun alt tabakasına mensup insanlara ulaşmış ve bu insanlar tarafından büyük ilgi görmüştür. Şair, hayatı boyunca yaşadığı türlü sıkıntılara rağmen benimsemiş olduğu bu görevinden hiçbir zaman vazgeçmemiş ve nerede, hangi şartlarda olursa olsun şiir söylemeye devam etmiştir. Bu çalışmada, Nesîm-i Şimâl’in hayatı ve edebî üslubundan bahsedilerek, bu bağlamda yazdığı şiirler örneklendirilecektir.

In the early twentieth century, poems based on ‘social criticism’ in Persian literature made the idea of freedom become widespread among the public further. These poems, which show the important political and social events of the period they were written in, with a satirical and humorous content, encouraged the Iranian people to think and make self-criticism while making them laugh. After the constitutional reform in Iran between 1905-1907, one of the most important satirical poets of the period, Sayyed Ashraf-al-Din Hosseini Gilani, a.k.a. Nasim-e Šemal wanted to inform the Iranian people about the realities of the constitutional monarchy, disruptions of this new regime and social life through the newspaper with a humorous and critical content that he established under this name. Ashraf-al-Din who is one of the representatives of the ‘new poetry’ has written his poems in the genre of ‘musammat’ within a simple style that can be understood by the people using street and market language and by publishing these poems in his newspaper, he reached out to the large masses, mostly to people from the lower classes of the society, and attracted a great deal of attention by them. The poet never gave up this task he had adopted despite all the difficulties he experienced throughout his life and continued to sing poems no matter where, under any circumstances he was. In this study, by being mentioned Nasim-e Šemal's life and literary style, his poems written in this context will be exemplified.