دراسة صيغة الفعل في تفسير البيضاوي: نماذج مختارة من حاشية الشهاب وحاشية القونوي

Bazı ayetler bir zaman kipinde başlar (muzârî gibi) ve başka bir zaman kipiyle (gelecek zaman gibi) devam eder. O nedenle bu çalışma Beydâvî tefsiri ve bu tefsir üzerine yazılmış Hâşiyetu’ş-Şihâb ve ayrıca Hâşiyetu’l-Konevî isimli eserler baz alınarak Kuran-ı Kerîm’deki cümlelerde (ayet) geçen fiil kiplerini, kiplerin bir zamandan başka bir zamana doğru olan değişim ve dönüşümlerini dilbilimsel açıdan ele almaktadır. Elinizdeki çalışma aynı zamanda Hâşiyetu’ş-Şihâb’ın Kurân ayetlerindeki bu kip değişim ve dönüşümlerine nasıl yaklaştığı üzerinde de durmaktadır. Ayetlerdeki fiil kiplerinin zamansal değişimi cümlenin dilbilimsel açıdan göstergelerini de derinden etkilemektedir. Bunun bir sonucu olarak anlamsal değişiklik olgusu ortaya çıkmaktadır. Doğal olarak göstergelerdeki değişimden kaynaklı zenginlik zaman kiplerini de zenginleştirmektedir. Bu noktadan hareketle elinizdeki çalışma üç ana bölüm altında işlenmiştir. Birinci bölüm sözün mâzî zaman kipinde başlayıp başka bir zamana intikalini, ikinci bölüm sözün muzârî zaman kipinde başlayıp başka bir zamana intikalini ve üçüncü bölüm ise sözün gelecek zaman kipinde başlayıp başka bir zamana intikalini örnekleriyle ele alıp göstergebilim ve dilbilim çerçevesinde konuyu tartışmayı amaçlamaktadır.

تبدأ بعض الآيات بزمن (كالمضارع) ثم تكتمل بزمن آخر(كالمستقبل)؛ لذا ينظر البحث في صيغة الأفعال في الجملة داخل آيات القرآن الكريم، وتغيّرها وتبدّلها من زمن إلى زمن آخر، من منظور علم اللغة، تبعًا لما تكلّم عنه ناصر الدين أبو الخير عبد الله بن عمر بن محمد الشيرازي الشافعي البيضاوي في تفسير البيضاوي، ويعتمد البحث على بعض النماذج من حاشية الشهاب، وبعض النماذج من حاشية القونوي علي تفسير الإمام البيضاوي، وكيفية تفسير الحاشيتين داخل الآيات القرآنية عن طريق متابعة التعليقات اللغوية التي ظهرت في تفسير البيضاوي ومثيلاتها في حاشية الشهاب والمقارنة بينها وبين حاشية القونوي. حيث انتشرت ظاهرة تغيّر صيغة الزمن في الآيات القرآنية، وكان لها الأثر البالغ في تغير الدلالة اللغوية الخاصة بالجملة، وبالتالي ينتج عنه تغيّر المعنى؛ وبطبيعة الحال تثرى الدلالة اللغوية بثراء الصيغ الزمنية، ويدور الحديث في البحث حول ثلاثة مباحث رئيسة؛ المبحث الأول حول الآيات التي بدأ الحديث فيها بالزمن الماضي، وتم العدول إلى زمن آخر، أما المبحث الثاني فيدور حول الآيات التي بدأ الحديث فيها بالزمن الحالي (المضارع) وتم العدول بعد ذلك إلى زمن آخر، ويدور المبحث الثالث حول الآيات التي بدأ الحديث فيها بزمن المستقبل، مع النظر إلى جهود اللغويين الأتراك من خلال متابعة حاشية القونوي على تفسير البيضاوي؛ ومناقشة ما يتعلق بعلمي الدلالة واللغة.

In this study, the moods in the verses from the Quran and the changes and transformations of these moods from one tense to another tense are discussed within the linguistic perspective with regards to al-Baydawi Interpretation, the Work Hasheyat al-Shehab (Haşiyetu'ş-Şihâb) written on this Interpretation and the Work Hasheyat al-Konawi (Hâşiyetu’l-Konevî). In this study it is also emphasized how Hasheyat al-Shehab approaches to the changes and transformations of these moods in the verses from the Quran. The temporal variation of the moods in the verses affects the linguistic signs of the sentence deeply as well. As a result, the semantic change phenomenon emerges. Naturally, the abundance based on the changes in the signs, enriches the moods too. From this point forth, the study consists of three main sections. In the first section, the transition of the mood in the verse from the past tense to another one, in the second section the transition of the mood in the verse from present tense to another one, and in the third section the transition of the mood in the verse from future tense to another one are aimed to be handled within examples and discussed with regards to semiotics and linguistics.