İbn Haldun Düşüncesinde Sanat ve Umrân

Basit Öğe Kaydı
dc.contributor.authorAksoy, Murat
dc.date.accessioned2025-01-12T17:13:43Z
dc.date.available2025-01-12T17:13:43Z
dc.date.issued2023
dc.departmentKMÜ, Sanat,Tasarım ve Mimarlık Fakültesi, Resim Bölümü
dc.description.abstractTarih felsefesi ve sosyolojinin kurucusu kabul edilen İbn Haldun, Mukaddime’de sanatı, döneminin sanat anlayışı bağlamında değerlendirir. Bu anlayış Orta Çağ boyunca sanat denince akla gelen zanaat/ meslek anlayışıdır. İbn Haldun, sanat ve umrân arasındaki ilişkiyi ihtiyaçlar çerçevesinde ele alır ve değerlendirir. Sanatın bir toplumda ortaya çıkması ve gelişebilmesinin yegâne koşulu toplumun o sanata olan ihtiyaç seviyesidir. Bu anlayışta umrân çoğaldıkça sanatlara olan ihtiyaç artacağı için sanatlar da çoğalır ve gelişir. Sanatların gelişmesindeki en önemli etkenlerden biri de devletin sanatlara olan desteği başka bir deyişle ihtiyacıdır. Sanat İbn Haldun’da bir kazanç aracı olarak ele alındığı için gelişmesinin en önemli yolu meslek sahibine maddi getiri sağlayabilme potansiyelidir. Sanatkârına maddi getirisi olmayan sanat terk edilecek ve zamanla o sanat unutulacaktır. İbn Haldun’un umrân, sanat ve ihtiyaç arasında kurduğu ilişki birey temelli değil toplum temelli bir ilişkidir. Bu anlamda sanatları besleyen, büyüten ve onlara yön veren sanatçının bireysel ihtiyaç ve yetenekleri değil toplumun ihtiyaç sıralaması ve gelişmişlik seviyesidir. Bu ihtiyaçlar konusunda belirleyici olan iklim, sanatların gelişimini de belirleyen ciddi bir faktördür. İklim toplumun karakterini ve gelişimini o da ihtiyaçlar bağlamında sanatları doğrudan etkilemektedir. Sanatı meslek olarak ele alması bakımından döneminin düşüncelerini taşıyan İbn Haldun; sanat, toplum, ihtiyaç, iklim gibi etkenler arasında kurduğu karmaşık ilişki bakımından zamanının fikirlerinden ayrılır. Birçok bilim dalının kurucu metni olarak görülen Mukaddime sanat ve umrân arasındaki ilişkiyi ele alma yöntemi bakımından sanat sosyolojisinin de kurucu metni olarak değerlendirilebilir. Çalışmada nitel araştırma yöntemleri kullanılarak İbn Haldun’un umrân ve sanat arasında kurduğu ilişki çözümlenmeye çalışılmıştır.
dc.description.abstractIbn Khaldūn, considered the founder of the philosophy of history and sociology, evaluates art in the context of the understanding of the art of his period in his Muqaddimah. This understanding of craft/ profession comes to mind when art is mentioned during the Middle Ages. Ibn Khaldūn deals with and evaluates the relationship between art and ‘umrān within the needs framework. The only condition for the emergence and development of art in a society is the level of need of the society for that art. In this understanding, as the need for the arts as increases as ‘umrān increases, the arts also increase and develop. One of the most critical factors in the developing the arts is the state's support for the arts, in otherwords, its need. Since art is considered as a means of earning in Ibn Khaldūn, the most essential way of its development is its potential to provide financial return to the artist. Art that does not bring financial gain to its artist will be abandoned and that art will be forgotten in time. The relationship Khaldūn established between ‘umrān, art and need is not an individual-based one, but a society-based one. In this sense, it is not the individual needs and abilities of the artist that nourish, grow and direct the arts, but the order of needs of development level of the society. The climate, which is decisive for the needs, is a severe factor that also determines development of art. Climate directly affects the character and development of society, which in turn directly affects the arts in the context of needs. Ibn Khaldūn, who carries, the thoughts of his period in terms of considering art as a profession, differs from the ideas of his time in terms of the complex relationship he established between, such as art, society, need and climate. Muqaddimah, which is seen as the founding text of many branches of science, can be considered the founding text of the sociology of art in terms of its method of dealing with the relationship between art and ‘umrān. The study used qualitative research methods to used to analyze Ibn Khaldūn’s relationship that established between ‘umrān and art.
dc.identifier.citationAksoy, Murat. (2023). İbn Haldun Düşüncesinde Sanat ve Umrân. Eskiyeni, 51, 1074–1089. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1283513
dc.identifier.doi10.37697/eskiyeni.1283513
dc.identifier.endpage1089
dc.identifier.issn1306-6218
dc.identifier.issn2636-8536
dc.identifier.issue51
dc.identifier.startpage1074
dc.identifier.trdizinid1217538
dc.identifier.urihttps://doi.org/10.37697/eskiyeni.1283513
dc.identifier.urihttps://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/1217538
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/11492/9731
dc.indekslendigikaynakTR-Dizin
dc.institutionauthorAksoy, Murat
dc.institutionauthoridAksoy, Murat/0000-0003-0290-7637
dc.language.isotr
dc.relation.ispartofEskiyeni
dc.relation.publicationcategoryMakale - Ulusal Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccess
dc.subjectSanat
dc.subjectMeslek
dc.subjectSosyoloji
dc.subjectİbn Haldun
dc.subjectMukaddime
dc.subjectSanat Sosyolojisi
dc.subjectUmrân
dc.subjectSociology
dc.subjectArt
dc.subjectArt Sociology
dc.subjectIbn Khaldūn
dc.subjectUmrān
dc.subjectProfession
dc.subjectMuqaddimah
dc.titleİbn Haldun Düşüncesinde Sanat ve Umrân
dc.title.alternativeArt and Umran in Ibn Khaldūn Thought
dc.typeArticle

Dosyalar

Orijinal paket
Listeleniyor 1 - 1 / 1
Küçük Resim
İsim:
Tam Metin / Full Text
Boyut:
352.34 KB
Biçim:
Adobe Portable Document Format
İndir

Koleksiyon

TR-Dizin İndeksli Yayınlar Koleksiyonu
Resim Bölümü, Bildiri & Sunum Koleksiyonu