Akış deneyimi üzerine genel bir literatür taraması

Akış deneyiminin kökeni 1960’larda Maslow’un doruk deneyim (peak experience) çalışmalarına dayanmaktadır ve 1970’lerdeCsikszentmihalyi tarafından geliştirilmiş ve kavramsallaştırılmıştır. Güncel olarak da, pozitif psikoloji içinde yer alan bir araştırmaalanıdır. Akış deneyimi aynı zamanda optimum deneyim veya ototelik deneyim olarak da ifade edilmektedir.Akış deneyimi, ululuslararası ve ulusal ölçekte bağımlı ve bağımsız değişken olarak uygulamalı araştırmalarda çalışılmışolmasına rağmen; tanımına ilişkin bir muğlâklık olduğu ve Türkçe literatürde tam olarak karşılığını bulamadığı dikkatçekmektedir. Bu nedenle bu makalede akış deneyimine ilişkin genel bir literatür taraması yapılarak; akış deneyiminin teorik altyapısına, tanımlarına, araştırma alanlarına, boyutlarına ve modellerine yer verilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; “psikolojik/zihinsel/bilişsel durum, herhangi bir faaliyette bulunma, yoğunlaşma, ilgili faaliyetten keyif alma, kendini verme, zorlukla/zorluklarla mücadele, optimal deneyim, motive olmuş hissetme, hedef, ilgili faaliyet için beceri sahibi olma ve geri bildirim”inakış deneyimi tanımlarında, boyutlarında ve modellerinde en sık kullanılan kavram/ifadeler olduğu görülmektedir. Araştırmaalanlarının ise; spor alanında başladığı oyun, sanat, dans ve müzik, eğitim ve çalışma gibi insan yaşamının pek çok yerindeyaşanabildiği dikkat çekmektedir. Sonuç olarak, gelecek araştırmalarda akış deneyiminin anlam, etki ile sonuçları örneklemve alan çeşitliliğinde önerilebilir. Böylece, akış deneyimine ilişkin kaynak, veri ve yöntem çeşitliliği artacak, araştırmalarzenginleşecek, bilimsel çalışmalar için yeni farkındalıklar oluşacaktır.

The origin of the flow experience is based on Maslow's peak experience in the 1960s and was developed and conceptualized by Csikszentmihalyi in the 1970s. Currently, it is a research area within positive psychology. The flow experience is also referred to as the optimal experience or autotelic experience. Although the flow experience has been studied in applied research as dependent and independent variable at national and international scale; It is noteworthy that there is ambiguity about the definition and the Turkish literature can not find its exact equivalent. Therefore, in this article, a general literature review on the flow experience is made, theoretical background, definitions, research areas, dimensions and models of flow experience. According to the findings “psychological / mental / cognitive state, engaging in any activity, concentration, enjoyment of the activity, self-giving, struggling / struggling, optimal experience, feeling motivated, goal, skills for the relevant activity and feedback flow experience definitions, dimensions and models are the most commonly used concepts / expressions. It is noteworthy the research areas can be experienced in many places of human life such as games, art, dance and music, education and work, which started in the field of sports. As a result, the meaning, effect and results of the flow experience in future research can be suggested in the sample and field diversity. Thus, the diversity of resources, data and methods related to the flow experience will increase, research will be enriched and new awareness will be formed for scientific studies.